ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΤΡΙΟΣΚΑ

Η Ματριόσκα ή Μπαμπόυσκα όπως την ονομάζουν στην Ελλάδα είναι το πιο επιθυμητό και αγαπημένο αναμνηστικό από την Ρωσία, γνωστό σε όλο τον κόσμο. Η Ματριόσκα είναι μια σειρά από ξύλινες παχουλές κούκλες ντυμένες με παραδοσιακές στολές διαστάσεων που μειώνονται και τοποθετούνται το ένα μέσα στο άλλο. Η κλασική Ματριόσκα αποτελείται από 7 κουκλίτσες και δεν είναι τυχαίος αριθμός.

Πότε και που εμφανίστηκε η πρώτη κούκλα;

Η πρώτη Ματριόσκα σκαλίστηκε από τον γλύπτη Βασίλι Ζβιοζντότσκιν και ζωγραφίστηκε από τον εικονογράφο Σεργκέι Μαλιούτιν στο εργαστήριο παιχνιδιών «Διαπαιδαγώγηση των Παίδων» στο τέλος του 19 αιώνα.  Ο Ζβιοζντότσκιν και ο Μαλιούτιν εμπνεύστηκαν από μια ξύλινη στρογγυλή κοίλη φιγούρα του γέρου Φουκουρούμα, θεό της σοφίας στην Ιαπωνία.

Η πρώτη αυθεντική Ματριόσκα αποτελούσε από 8 κομμάτια : η μεγαλύτερη κούκλα χοντρούλα και γελαστή, ντυμένη με την παραδοσιακή ρωσική φορεσιά  κρατούσε στο χέρι της έναν μαύρο κόκορα. Αμέσως επόμενη κρατούσε ένα δρεπάνι, μετά ακολουθούσε μια μικρότερη με ένα καρβέλι ψωμί. Αυτή η οικογένεια είχε και έναν αδερφό , ο οποίος ήταν ντυμένος με παραδοσιακό ρωσικό πουκάμισο. Η μικρότερη κούκλα ήταν μονοκόμματη και παρίστανε ένα φασκιωμένο μωρό. Αυτή η Ματριόσκα ακόμα βρίσκεται στο Μουσείο Παιχνιδιού στο Σέργκιεβ Ποσάντ.

Πολύ ενδιαφέρον προκαλεί και το όνομα «Ματριόσκα».

 Στη Ελλάδα, οι κούκλες Ματριόσκα συχνά αναφέρονται λανθασμένα ως "κούκλες μπαμπΟΥσκα". Η λέξη μπΑμπουσκα σημαίνει "γιαγιά" στα ρωσικά.

Στην προεπαναστατική Ρώσια το όνομα Ματρίονα ήταν αρκετά συνηθισμένο όνομα χωριατοπούλας.  Προέρχεται από τη λατινική λέξη matrona που στη Αρχαία Ρώμη σήμαινε «αξιότιμη κυρία», «μητέρα της οικογένειας», «μητερούλα». Το όνομα Ματριόνα ήταν ενσάρκωση της γυναικείας υγείας, γονιμότητας, του εξαιρετικού γυναικείου χαρακτήρα και σύμβολο της οικογένειας. Ματριόσκα λοιπόν είναι υποκοριστική μορφή του ονόματος Ματριόνα. Σύντομα η ονομασία «Ματριόσκα» άρχισε να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για μια σειρά από ξύλινες κούκλες διαστάσεων που μειώνονται και τοποθετούνται το ένα μέσα στο άλλο.

Οι επιστήμονες συνδέουν το όνομα με τη λέξη «matri» (από σανσκριτικά μεταφράζεται ως μητέρα)  στο ινδουισμό συμβολίζει την θηλυκή αρχή.  Αυτός ο συμβολισμός παρατηρείται στη ρώσικη Ματριόσκα και οι 6 εσωτερικές κούκλες τις.

Ποιο είναι το ιερό νόημα της Ματριόσκα; Τελικά είναι αναμνηστικό, παιχνίδι η διακοσμητικό;

Σύμφωνα με τους ειδικούς είναι ιδανικό εκπαιδευτικό παιχνίδι που συμβάλλει στην νοητική ανάπτυξη παιδιών. Ματριόσκα βοηθάει στα παιδιά να μάθουν χρώματα, μεγέθη, αριθμούς, να ακονίζουν τη λογική σκέψη και να εξασκούν τον συντονισμό ματιού-χεριού βάζοντας τη μικρότερη κούκλα στην μεγαλύτερη.

Ο αριθμός των εσωτερικών κούκλων δεν είναι τυχαίος.

Οι 7 ζωγραφιστές κουκλίτσες συμβολίζουν τα 7 ενεργειακά σώματα του ανθρώπου. Κάθε σώμα αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο χρώμα (το  Αιθερικό Σώμα- κόκκινο χρώμα, το Συγκινησιακό Σώμα –πορτοκαλί, το Νοητικό Σώμα- κίτρινο, το Αστρικό Σώμα- πράσινο,  το Αιθερικό σώμα- γαλάζιο, το Ουράνιο Σώμα-μπλε, και το Κεθερικό Σώμα – μωβ).

Η πρώτη Ματριόσκα ταξίδεψε στη Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι , όπου και βραβεύτηκε με αργυρό μετάλλιο. Ένα χρόνο αργότερα παρουσιάστηκε στην πασίγνωστη Εμπορική έκθεση της Λειψίας.  Στις αρχές του 20ου αιώνα ξεκίνησε και η μαζική εξαγωγή της κούκλας στο εξωτερικό. Τον πρώτο καιρό οι κούκλες ήταν χειροποίητες και ακριβές.

Η Ματριόσκα συχνά σχεδιάζεται να ακολουθέι ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως για παράδειγμα τα κορίτσια χωρικών με παραδοσιακές ενδυμασίες. Αρχικά, τα θέματα συχνά προέρχονταν από την παράδοση ή από χαρακτήρες παραμυθιών, σύμφωνα με την παράδοση της τέχνης του—αλλά από τα τέλη του 20ου αιώνα, έχουν αγκαλιάσει μια μεγαλύτερη σειρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρώσων ηγετών. Στους πάγκους του ιστορικού μοσχοβίτικου πεζόδρομου Αρμπάτ υπάρχουν ματριόσκες Πούτιν, Μινιόν, Λένον,  Ελβις, Μπους, Σουμάχερ και  Χάρι Πότερ.

Σήμερα η Ματριόσκα είναι το πιο αγαπημένο  παραδοσιακό αναμνηστικό επίσης σε διάφορα μέρη της Ρωσίας λειτουργούν Μουσεία Ματριόσκας.